Najbardziej znanym i chyba oglądanym przez największą liczbę ludzi cysterskim słupkiem granicznym z piaskowca jest ten z krzeszowskiego placu kościelnego - czyli pl. Jana Pawła II. Jeszcze kilka lat temu znajdował się on po prawej stronie na samym początku drogi prowadzącej od bramy klasztornej do kościoła klasztornego, aktualnie znajduje się przed alejką prowadzącą do Domu Opata. Po sprawdzeniu moich starych zdjęć mogę stwierdzić, że słupek został przeniesiony pomiędzy 14 lutym a 23 sierpnia 2004 roku.
Poniżej kilka zdjęć słupka wykonanych 30 sierpnia 2008 roku. Na słupku wyryty jest numer "571" (przy czym cyfra "5" jest znacznie uszkodzona i istnieje ryzyko pomylenia jej z cyfrą "6"). Jak widać słupek posiada dość znaczne ubytki na krawędziach. Niestety niektóre drobne uszkodzenia na przedniej płaszczyźnie wyglądają na bardzo świeże, np. te na mitrze. Moim zdaniem nie są one wynikiem celowego uszkodzenia zabytku lecz powstały na skutek przewrócenia słupka na twarde podłoże (co mogło mieć miejsce np. podczas prac związanych z układaniem drogi kostki brukowej w bezpośrednim sąsiedztwie słupka). Uszkodzenia te widoczne są na zdjęciu z czerwca 2008 roku choć na fotografii z maja 2007 roku ich brak (patrz poniżej).
Nie jest mi znana data kiedy słupek został przeniesiony z poprzedniej swojej lokalizacji przed Dom Opata. Z całą pewnością jeszcze w sierpniu 2003 roku był on na "starym" miejscu - na poniższym zdjęciu widać go po prawej stronie pod tablicą informacyjną jako pochylony kamień. Zdjęcie wykonałem 23 sierpnia 2003 roku - sam kamień graniczny znalazł się w kadrze tylko przez przypadek a fotografowane osoby celowo ze zdjęcia usunąłem.
Z kolei poniższe zdjęcie wykonałem 14 lutego 2004 roku. Również i tutaj przechylony kamień graniczny widoczny jest pod tablicą informacyjną.
A tutaj pierwsze zdjęcia z "nowego miejsca" przy alejce do Domu Opata. Zdjęcia wykonałem 23 sierpnia 2004 roku.
I kolejne z 30 stycznia 2005 roku. Wyrażnie widać brak świeżego uszkodzenia na mitrze które występuje na zdjęciach z sierpnia 2008 roku. Trzeba więc poszukać nowszych zdjęć ...
Następne zdjęcie jakie znalazłem - z 17 kwietnia 2006 roku. Nie widać na nim detali ale widoczna jest ówczesna lokalizacja słupka - trochę dalej od drogi niż dzisiaj, ale to jest jeszcze asfalt a nie położona później kostka.
13 maja 2007 roku - również brak uszkodzeń na mitrze. Drogi na placu kościelnym w dalszym ciągu asfaltowe.
Pierwsze zdjęcie z widocznymi świeżymi uszkodzeniami na mitrze - 15 czerwca 2008 roku. W miejsce asfaltu pojawiła się też kostka brukowa.
I jeszcze jedno zdjęcie autorstwa Ryszarda Czopka z roku 2002. Przedstawia ono kamień graniczny z placu kościelnego w jego starej lokalizacji. Zdjęcie pochodzi ze strony krzyze.pl i jej autor wyraził zgodę na jego wykorzystanie.
dodano: 06-12-2009
Choć przed Domem Opata to kamień graniczny jak widać nie ma łatwego życia - poniżej zdjęcia przewróconego kamienia z 13 kwietnia 2009 roku.
dodano: 06-12-2009
... i jak widać lezał sobie ten kamień przynajmniej około miesiąca, poniżej zdjęcia z 2 maja 2009 roku.
dodano: 30-05-2013
Gdzieś to przeoczyłem ale w styczniu 2005 roku otrzymałem taką oto informację od Witolda Papierniaka związaną z opisywanym kamieniem granicznym: Pamiętam, że pod koniec lat 80. kamień ten na jakiś czas zniknął ze swojego poprzedniego miejsca. Został potem odnaleziony przez grupę krajoznawców - członków tzw. bractwa krzyżowców (entuzjastów krzyży pokutnych i rzeźby przydrożnej), którzy akurat w Krzeszowie wyznaczyli sobie spotkanie. Przy tej okazji dobrze się rozejrzeli po okolicy i .. odnaleźli ten zaginiony kamień. Podobno leżał na/przy rusztowaniu domu obok Willmannowej Pokusy i był używany przez robotników jako przeciwwaga do wiadra, którym za pomocą liny i bloku transportowano do góry cement, piach, itp. ... Ale na szczęście nie został uszkodzony.
dodano: 01-09-2013
W sierpniu 2013 roku w krzeszowskim Domu Opata utworzono muzeum a cysterski kamień graniczny trafił do niego jako jeden z eksponatów. W puste miejsce po kamieniu granicznym wstawiony został bliżej nieokreślony fragment współczesnego piaskowca - prawdopodobnie tymczasowo.
dodano: 02-10-2014
Na drobną wzmiankę o tym kamieniu natrafiłem w broszurze Antoniego Witczaka "Krzeszów": "zasięg dóbr krzeszowskich wyznaczały kamienie graniczne". Co ciekawe lokalizacja jednego z tych kamieni granicznych uwidoczniona jest na prezentowanym w opracowaniu szkicu sytuacyjnym krzeszowskiego zespołu - i jest to właśnie kamień znajdujący się niegdyś na placu kościelnym.
dodano: 04-06-2015
Kamień w Domu Opata sfotografowany 22 maja 2015 roku przez Witolda Komorowskiego, dziękuję za udostępnienie zdjęcia!
dodano: 19-12-2015
W zamieszczonym w zeszycie 12 Bractwa Krzyżowców "Sprawozdaniu z IV Biesiady Pokutnej w Krzeszowie" Andrzeja Scheera znajduje się wzmianka o tym kamieniu: (...) Pomimo, iż niedziela jest dniem wolnym od pracy, Bracia Krzyżowcy dokonali przemieszczenia pocysterskiego kamienia granicznego z roku 1727, który tym samym wrócił na swoje dawne miejsce, czyli na prawą stronę początku alei wiodącej do kościoła. Przed paroma laty /por. BK 9, s.8, poz.6/ zniknął on z tego miejsca i został odnaleziony dopiero wiosną 1988 r. /I. i A. Scheer/. ". Ciekawe jest odwołanie się do Bractwa Krzyżowców nr 9 - wygląda na to, że w tym zeszycie opublikowany był wykaz cysterskich kamieni granicznych. Tak więc przytoczona powyżej przez Witolda Papierniaka historia o odnalezieniu tego kamienia jest potwierdzona.
dodano: 19-12-2015
Na stronie http://dolny-slask.org.pl/5466837,foto.html?idEntity=546076 natrafiłem na zdjęcie tego kamienia z kwietnia 1967 roku. Zdjęcie udostępnione jest przez użytkownika "wk" i opisane następująco: "Kamień graniczny opactwa stojący dawniej przy rozwidleniu alejek na placu klasztornym (obecnie w muzeum w Domu Opata) Dodał: wk° - Data: 2015-05-20 09:41:15 - kwiecień 1967.
dodano: 01-01-2016
Przypadkowo zauważyłem właśnie zdjęcie tego kamienia na okładce książki "Kotlina Kamiennogórska", gdzie autorzy wspominają o nim na stronie 134:
Książka została wydana w roku 1994, zdjęcie i opisana w tekście lokalizacja najprawdopodobniej odnoszą się do tej daty. Poniżej skan wspomnianej IV strony okładki:
