Podczas tworzenia "kalendarium" natknąłem się w książce "Słownik Geografii Turystycznej Sudetów tom 8" na dziwne i zaskakujące mnie zmiany w liczbie mieszkańców Krzeszowa. W opisie hasła "Krzeszów" (strona 172) znajduje się liczba mieszkańców miejscowości w poszczególnych latach. Jednakże zaskakujące są bardzo duże zmiany w liczbie mieszkańców - moim zdaniem nierealnie duże. Ale ponieważ z pewnych powodów liczba mieszkańców może się drastycznie zmienić w krótkim czasie postanowiłem porównać zmiany ludności Krzeszowa do dwóch innych miejscowości: Lipienicy i Lubawki. Lipienica to mała wioska tuż za Krzeszowem a Lubawka to małe miasteczko tuż za Lipienicą. Obie te miejscowości do 1810 roku były własnością krzeszowskiego zakonu. Z danych dla poszczególnych lat wybrałem tylko te które były dostępne dla wszystkich trzech miejscowości. W wyniku otrzymałem poniższą tabelę:
Ponieważ nie interesowały mnie bezwzględne wartości liczby ludności lecz same jej zmiany dlatego też w następnym kroku ujednoliciłem dane poprzez wyliczenie procentowej wartości liczby ludności w danym roku w stosunku do wartości maksymalnej:
Otrzymane w ten sposób dane przedstawiłem w formie graficznej i otrzymałem następujący wykres:
Moja interpretacja tego wykresu jest następująca: liczba mieszkańców Lubawki (na wykresie linia zielona) systematycznie rosła; na początku XIX w. stanowiła ona ~20% liczby z 1988 roku a na początku XX wieku ponad 60%. Liczba mieszkańców Lipienicy rosła do połowy XIX w. a potem systematycznie malała aż do ~35% wartości maksymalnej. Czyli Lubawka się rozwijała a Lipienica ulegała ulegała przez dziesiątki lat systematycznemu wyludnieniu. O ile te dwie wcześniejsze krzywe są "realne" to krzywa przedstawiająca liczbę ludności Krzeszowa (kolor czerwony) jest nazbyt chaotyczna i gdyby w tej okolicy następowały w rzeczywistości aż tak drastyczne zmiany to z pewnością znalazłyby one odbicie również w Lubawce i Lipienicy.
Skąd jednak aż takie różnice? Nie wydaje mi się, aby mogła to być zwykła literówka autorów czy też błąd drukarski - zaniżone wartości dotyczą aż 5 lat (a w sumie nawet 6 lat - bo dla roku 1890 podana jest liczba 150 mieszkańców ale rok ten nie występował w danych dla obu pozostałych miejscowościach więc nie ma jej w pierwszej tabeli). Moje podejrzenie pada na błędne podawanie jako ludności Krzeszowa (niem. Grüssau) raz samego klasztoru (niem. Kloster Grüssau) a drugi raz łącznie z wioską leżącą nieopodal klasztoru (niem. Hermsdorf lub Hermsdorf Grüssauisch jak widać na starych mapach czy też Hermansdorf lub Grüssauische Hermansdorf jak na stronie 174 czytam we wspomnianym wcześniej słowniku). Wieś ta, lokowana na prawie polskim, była siedzibą klasztoru i w końcu przejęła jego nazwę. Osada Betlejem (niem. Bethlehem) która też została włączona do Krzeszowa nie miała tu znaczenia - liczba mieszkańców Betlejem wynosiła na początku XX w. 5 osób więc była pomijalnie mała.
Moja teoria o łącznym i rozłącznym traktowaniu miejscowości Hermsdorf i Grüssau jest chyba wyjaśnieniem tak wielkich różnic - ale czy słusznym ?
